Tu, qui cuncta scis et vales: qui nos pascis hic mortáles:
tuos ibi commensáles, coherédes et sodáles fac sanctórum cívium
19 Giugno tredicesimo delle Calende di Luglio
Giovedì
Corpus Domini
Doppio di prima classe con Ottava privilegiata di II Ordine. Paramenti bianchi. Messa «Cibávit eos … allelúja».
FERIA V POST FESTUM SSMÆ TRINITATIS
IN FESTO
SSMI CORPORIS CHRISTI
Duplex I classis cum Octava privilegiata II Ordinis
Introitus Ps. 80, 17
CIbávit eos ex ádipe fruménti, allelúja : et de petra, melle saturávit eos, allelúja, allelúja, allelúja. Ps. ibid., 2. Exsultáte Deo, adjutóri nostro : jubiláte Deo Jacob. V). Glória Patri. Cibávit.
Oratio
DEus, qui nobis sub Sacraménto mirábili passiónis tuæ memóriam reliquísti : tríbue, quaésumus, ita nos Córporis et Sánguinis tui sacra mystéria venerári; ut redemptiónis tuæ fructum in nobis júgiter sentiámus : Qui vivis.
Léctio Epístolæ beáti Pauli Apóstoli
ad Corínthios I Cor. 11, 23-29
FRatres: Ego enim accépi a Dómino quod et trádidí vobis, quóniam Dóminus Jesus, in qua nocte tradebátur, accépit panem, et grátias agens fregit, et dixit: Accípite, et manducáte: hoc est corpus meum, quod pro vobis tradétur: hoc fácite in meam commemoratiónem. Simíliter et cálicem, postquam cenávit, dicens : Hic calix novum Testaméntum est in meo sánguine. Hoc fácite, quotiescúmque bibétis, in meam commemoratiónem. Quotiescúmque enim manducábitis panem hunc, et cálicem bibétis, mortem Dómini annuntiábitis, donec véniat. Itaque quicúmque manducáverit panem hunc, vel bíberit cálicem Dómini indígne, reus erit córporis et sánguinis Dómini. Probet autem seípsum homo : et sic de pane illo edat, et de cálice bibat. Qui enim mandúcat et bibit indígne, judícium sibi mandúcat et bibit : non dijúdicans corpus Dómini.
Graduale. Ps. 144, 15-16. Oculi ómnium in te sperant, Dómine : et tu das illis escam in témpore opportuno. V). Aperis tu manum tuam : et imples omne ánimal benedictióne.
Allelúja, allelúja. V). Joann. 6, 56-57. Caro mea vere est cibus, et sanguis meus vere est potus : qui mandúcat meam carnem, et bibit meum sánguinem, in me manet, et ego in eo.
¶ Et dicitur Allelúja, si infra Octavam Sequéntia omittatur.
Sequentia
LAuda, Sion, Salvatórem, lauda ducem et pastórem in hymnis et cánticis.
Quantum potes, tantum aude : quia major omni laude, nec laudáre súffícis.
Laudis thema speciális, panis vivus et vitális hódie propónitur.
Quem in sacræ mensa cœnæ, turbæ fratrum duodénæ datum non ambígitur.
Sit laus plena, sit sonóra, sit jucúnda, sit decóra mentis jubilátio.
Dies enim sollémnis agitur, in qua mensæ prima recólitur hujus institútio.
In hac mensa novi Regis, novum Pascha, novæ legis, Phase vetus términat.
Vetustátem nóvitas, umbram fugat véritas, noctem lux elíminat.
Quod in cœna Christus gessit, faciéndum hoc expréssit in sui memóriam.
Docti sacris institútis, panem, vinum in salútis consecrámus hóstiam.
Dogma datur Christiánis, quod in carnem transit panis, et vinum in sánguinem.
Quod non capis, quod non vides, animósa fírmat fides, præter rerum órdinem.
Sub divérsis speciébus, signis tantum, et non rebus, latent res exímiæ.
Caro cibus, sanguis potus : manet tamen Christus totus, sub utráque spécie.
A suménte non concísus, non confráctus, non divísus: ínteger accípitur.
Sumit unus, sumunt mille : quantum isti, tantum ille: nec sumptus consúmitur.
Sumunt boni, sumunt mali : sorte tamen inæquáli, vitæ, vel intéritus.
Mors est malis, vita bonis : vide paris sumptiónis quam sit dispar éxitus.
Fracto demum sacraménto, ne vacílles, sed meménto, tantum esse sub fragménto, quantum toto tégitur.
Nulla rei fit scissúra : signi tantum fit fractúra : qua nec status, nec statúra signáti minúitur.
Ecce panis Angelórum, factus cibus viatórum : vere panis filiórum, non mitténdus cánibus.
In figúris præsignátur, cum Isaac immolátur : agnus paschæ deputátur : datur manna pátribus.
Bone pastor, panis vere, Jesu, nostri miserére : tu nos pasce, nos tuére : tu nos bona fac vidére in terra vivéntium.
Tu, qui cuncta scis et vales : qui nos pascis hic mortáles : tuos ibi commensáles, coherédes et sodáles fac sanctórum cívium. Amen. Allelúja.
+ Sequéntia sancti Evangélii secúndum
Joánnem Joann. 6, 56-59
IN illo témpore : Dixit Jesus turbis Judæórum : Caro mea vere est cibus, et sanguis meus vere est potus. Qui mandúcat meam carnem, et bibit meum sánguinem, in me manet, et ego in illo. Sicut misit me vivens Pater, et ego vivo propter Patrem : et qui mandúcat me, et ipse vivet propter me. Hic est panis, qui de cælo descéndit. Non sicut manducavérunt patres vestri manna, et mórtui sunt. Qui mandúcat hunc panem, vivet in ætérnum.
Credo.
Offertorium. Levit. 21, 6. Sacerdótes Dómini incénsum et panes ófferunt Deo : et ídeo sancti erunt Deo suo, et non pólluent nomen ejus, allelúja.
Secreta
ECclésiæ tuæ, quaésumus, Dómine, unitátis et pacis propítius dona concéde : quæ sub oblátis munéribus mýstice designántur. Per Dóminum.
Præfatio de Nativitate, quæ dicitur per totam Octavam, juxta Rubricas.
PEr ómnia saécula sæculórum.
R). Amen.
V). Dóminus vobíscum.
R). Et cum spíritu tuo.
V). Sursum corda.
R). Habémus ad Dóminum.
V). Grátias agámus Dómino Deo nostro.
R). Dignum et justum est.
VEre dignum et justum est, æquum et salutáre, nos tibi semper, et ubíque gratias ágere : Dómine sancte, Pater omnípotens, ætérne Deus : Quia per incarnáti Verbi mystérium, nova mentis nostræ óculis lux tuæ claritátis infúlsit ut, dum visibíliter Deum cognóscimus, per hunc in invisibílium amórem rapiámur. Et ídeo cum Angelis et Archángelis, cum Thronis et Dominatiónibus, cumque omni milítia cæléstis exércitus, hymnum glóriæ tuæ cánimus, sine fine dicéntes :
Sanctus, Sanctus, Sanctus, Dóminus Deus Sábaoth. Pleni sunt cæli et terra glória tua. Hosánna in excélsis.
Benedíctus qui venit in nómine Dómini. Hosánna in excélsis.
Communio. I Cor. 11, 26-27. Quotiescúmque manducábitis panem hunc, et cálicem bibétis, mortem Dómini annuntiábitis, donec véniat : ítaque quicúmque manducáverit panem, vel bíberit cálicem Dómini indígne, reus erit córporis et sánguinis Dómini, allelúja.
Postcommunio
FAc nos, quaésumus, Dómine, divinitátis tuæ sempitérna fruitióne repléri : quam pretiósi Córporis et Sánguinis tui temporális percéptio præfigúrat : Qui vivis.
¶ Infra Octavam et in die Octava dicitur Missa ut in Festo. Infra Octavam autem, in Missis privatis lectis, Sequentia ad libitum Celebrantis omitti potest, juxta Rubricas.
¶ Infra Octavam adduntur, item juxta Rubricas, Orationes pro diversitate Temporum assignatæ, nempe :
Oratio
2ª de S. Maria
COncéde nos fámulos tuos, quaésumus, Dómine Deus, perpétua mentis et córporis sanitáte gaudére : et, gloriósa beátæ Maríæ semper Vírginis intercessióne, a præsénti liberári tristítia, et ætérna pérfrui lætítia. (Per Dóminum.)
3ª contra persecutores Ecclesiæ
ECclesiæ tuæ, quaésumus, Dómine, preces placátus admítte : ut, destrúctis adversitátibus et erróribus univérsis, secúra tibi sérviat libertáte. Per Dóminum.
Vel 3ª pro Papa
DEus, ómnium fidélium pastor et rector, fámulum tuum Francíscum, quem pastórem Ecclésiæ tuæ præésse voluísti, propítius réspice : da ei, quaésumus, verbo et exémplo, quibus præest, profícere; ut ad vitam, una cum grege sibi crédito, pervéniat sempitérnam. Per Dóminum.
Secreta
2ª de S. Maria
TUa, Dómine, propitiatióne, et beátæ Maríæ semper Vírginis intercessióne, ad perpétuam atque præséntem hæc oblátio nobis profíciat prosperitátem et pacem. (Per Dóminum.)
3ª contra persecutores Ecclesiæ
PRótege nos, Dómine, tuis mystériis serviéntes : ut, divínis rebus inhæréntes, et córpore tibi famulémur et mente. Per Dóminum.
Vel 3ª pro Papa
OBlátis, quaésumus, Dómine, placáre munéribus : et fámulum tuum Francíscum, quem pastórem Ecclésiæ tuæ præésse voluísti, assídua protectióne gubérna. Per Dóminum.
Postcommunio
2ª de S. Maria
SUmptis, Dómine, salútis nostræ subsídiis : da, quaésumus, beátæ Maríæ sempre Vírginis patrocíniis nos ubíque prótegi; in cujus veneratióne hæc tuæ obtúlimus majestáti. (Per Dóminum.)
3ª contra persecutores Ecclesiæ
QUaésumus, Dómine, Deus noster : ut, quos divína tríbuis participatióne gaudére, humánis non sinas subjacére perículis. Per Dóminum.
Vel 3ª pro Papa
HÆc nos, quaésumus, Dómine, divini sacraménti percéptio prótegat : et fámulum tuum Francíscum, quem pastórem Ecclésiæ tuæ præésse voluísti; una cum commísso sibi grege, salvet semper et múniat. Per Dóminum.
XXXII. Fra le altre cose che si richiedono pel sagrifizio della messa, abbiamo nominato il purificatoio, la palla, il velo, la borsa e le ampolle. Appresso gli antichi non abbiamo veruna contezza del purificatoio. Il Visconti nel lib. 3 De missae apparatu al cap. 5 così discorre d’esso: «Quid vero sentire oporteat de linteo, quod purificatorium vulgo nuncupatur, plane ignoro, quod apud nullum veterem scriptorem eius mentio reperiatur». E’ però un pezzo, che per maggior decenza del sagrifizio se n’è introdotto l’uso, se dobbiam credere al Boueat nel tom. 5 della sua Teologia alla part. 4 dissert. 2 art. 2 sez. 1 § 6 nel fine. Se ne parla nel cerimoniale de’ vescovi: «Super ea», parla della credenza, «ponuntur duo candelabra cum cereis albis, et in ipsius medio calix cum patena, palla, puruficatorio et bursa corporalia continente». E dopo il Suarez osserva il Magri nel suo Vocabolario ecclesiastico, non benedirsi il purificatoio, non essendo tanto antico. Con esso si netta il calice nella messa: ed i greci ciò fanno con una sponga, servendosi d’essa nel sagrifizio incruento, perché fu parte ed istrumento del sagrifizio cruento. Si possono vedere il Goar sopra l’Eucologio de’ greci alla pag. 131 ed il Du Cange nella parola «Purificatorium».
